SUY NGHĨ VỀ BÀI HÁT VIỆT

B À I  H Á T  V I Ệ T có phải là đại diện cho nền âm nhạc đương đại Việt Nam không?

Nguyễn Duyên

Những chương trình như Bài hát Việt,bài hát hay trong năm Sing my Song là những chương trình tuyển lựa ca khúc trên VTV để chọn ra những ca khúc hay. Theo các nhà tổ chức , qua đó muốn tìm  những bài hát của nền âm nhạc đương đại Việt Nam? Các nhạc sỹ đa tài?

Vậy thì từ những thập kỉ qua chúng ta sáng tác nhạc gì ? . Nhạc Tây,Tàu ,Nhật Bản… chăng? Và có lẽ chưa có những bài hát Việt nào xứng tầm, mà nay ta phải đi tìm bài hát Việt?

 Hiện nay xem ra chúng ta hay lạm dụng từ Việt,  cái gì cũng Việt, tỏ ra ta yêu nước có tình dân tộc lắm ! nào là ca sỹ làm chuyến lưu diễn Xuyên Việt? ( từ nầy ngày xưa để chỉ  tuyến xe lửa xuyên Việt ) hay chương trình Bếp Việt, Phim Việt, Hương Việt, Đất Việt. Mắm Việt? …nhưng chất lượng ý nghĩa , các hoạt động thì còn phải bàn lại!

 Chúng ta tìm thử  điểm  qua một số ca khúc trong chương trình Bài Hát Việt  những năm gần đây xem nó có thể có đại diện cho nền âm nhạc Việt Nam đương đại không? Ta nghe một L. B. Q.  với âm điệu cù nhây lời ca lơ lớ như Tây nói tiếng Việt không biết kĩ thuật thanh nhạc hiện đại chổ nào? - Bài Những ô màu khối lập phương với tiếng hát hiện nay là SAO của Sao Mai- Điểm hẹn T.D quanh đi quẩn lại uốn éo các tư : Xoay-Xoay-Xoay.. không biết ý muốn nói gì ? hay bài Bão hòa không biết nói gì cứ nhại đi nhại lại : Bão hòa,bão hòa,bão hòa....!?  khó hiểu? ( trong chương trình Sing My Song bài hát hay nhất 2018 do Lương Sa Huýnh – Tùng Dương hát) Rồi  A í ơi….. đến các bài Đừng dừng chân của H.H.A – Bóng mây qua thềm ( Cẩm Tú ) – Em mong chờ anh ( Thuỳ Trang ) …. ta  cảm âm được gì với những từ ngữ giai điệu quá bình thường rồi tung hô lên cho rằng đó là sáng tạo? Hay như bài Nỗi tiếng dễ không mang tính thời sự của nhóm Lộn Xộn band trình bài vừa ca vừa đọc rap có câu: Chửi bới nhiệt tình cô vẫn chụp hình, chê bai đi anh em like đi.... tôi không hiểu tác giả muốn gì, thể hiện nghệ thuật chỗ nào? Sáng tạo chổ nào? Mà quảng cáo rằng: Lộn xộn band với ca khúc "Nổi tiếng dễ không" nói về việc sống ảo của giới trẻ hiện nay. Tuy nhiên, bài hát cũng là góc nhìn đa chiều, ai cũng có thể dễ dàng nhìn thấy mình trong đó và có cho mình một thông điệp riêng và cho rằng Sing My Song - Bài Hát Hay Nhất là chương trình truyền hình thực tế nhằm tìm kiếm những nghệ sĩ đa năng có thể sáng tác và hát hay. Chương trình được tổ chức với mục đích nhằm tìm kiếm, bồi dưỡng và phát triển các thế hệ nhạc sĩ, ca sĩ (nghệ sĩ) đa tài.

Hay như bài Bà Tôi của Ng. V. T do ca sỹ Ng. Kh. hát, cô ngồi gõ mõ như thầy chùa tụng kinh, rồi tự tâng bốc nhau lên đó là  âm nhạc dân tộc  hiện đại, đầy tính sáng tạo, đột phá? Rồi bình bầu trên mạng – trên điện thoại- thổi phồng lên.

  Ví như một đứa trẻ  chập chững lên sân khấu tặng hoa cho ca sỹ thì cháu đã cảm nhận được gì ở bài hát đó? Hay sự đạo diễn của người lớn? Mà nghĩ rằng đó cũng là sự ái mộ .Dân ca mà cố tạo cho nó hiện đại không khéo  trở thành lố bịch như cô  thôn nữ  mà tóc vàng tóc  đỏ, mang guốc cao gót nhảy nhót HipHop.nghệ sỹ nhân dân Trần Hiếu từng nói: tôi cho rắng dân ca là dân ca chứ không có dân ca đương đại? Tiêu chí nào để gọi là dân ca đương đại?

Một vài tác giả Bài Hát Việt còn tính lớn chuyện nữa là đem nhạc Rap vào pha trộn trong chèo ! ( TTCN số 171/2006 ngày 9/7/2006). Không biết cái đẹp trong âm nhạc hiện thân là cái gì? Dân ca dân nhạc là những nét nhạc 

tinh tuý ngọt ngào của dân tộc, thể hiện tư tưởng,hồn thiêng của dân tộc, không thể cứ  tuỳ tiện pha tạp hỗn độn tiết tấu rồi cho  đó là đổi mới!

 Nhà báo Etcetera phỏng vấn nhạc sỹ Phạm Duy trên tờ MIMI NEWS dã nói : …Tôi về  Việt Nam trong một thời gian ngắn ngủi, các bạn có óc tổ chức quản lí tốt, nhưng nhìn thoáng qua thì thấy có những bài bắt chước nhạc Đại Hàn và nhạc Đài Loan .Xu hướng quay về nhạc dân tộc thì lại theo chiều hướng giữ nguyên như cũ và cũng thiếu sáng tạo.( phỏng vấn tại nhà riêng ở Midway City –USA – 2002 ).

 Sự cách điệu sáng tạo nằm ở tư duy tốt của người sáng tác – Đó mới là nghệ thuật đích đáng . Đơn cử như bài hát chính thức Word cup 2006 bài The time of our live ( do nhóm nhạc lừng danh Il Divo hát.Dù là sáng tác cho một sân chơi thể thao lớn, một đấu trường đầy sôi động của thế giới nhưng lại  nhạc điệu lại nhẹ nhàng lôi cuốn, gợi cảm , không tương phản với không khí thể thao mà rất phù hợp , thậm chí đầy chất lãng mạn .

 Một bài hát hay đơn giản là có ca từ hay và giai điệu hay, hai thứ ấy hòa quyện vào nhau như máu với thịt. Thử hỏi Bài Hát Việt khi tách ra khỏi ca từ thì giai điệu tiết tấu nầy ai hiểu họ muốn nói lên điều gì ?. Ta có thể ví dụ ngược lại khi lấy một bài hát nổi tiếng của Phạm Duy –- Văn Cao - Đỗ Nhuận hay Trịnh Công Sơn … bỏ ca từ ra mà soạn hòa âm thì thật là mượt mà sang trọng người nghe cảm nhận được ngay ý tác giả.Am nhạc là thế đấy- âm thanh thay ta nói lên tiếng lòng của mình - một bức họa sắc màu về thanh âm.

Bài Hát Việt  đã có sức hút  cả nước chăng ? hay chỉ là thị hiếu của một số giới trẻ…  Và sự tham gia tựu trung chỉ  là một số ít các nhạc sỹ ? Bài hát Việt Có xứng đáng đại diện cho nền âm nhạc đương đại Việt Nam chăng?

            NGUYỄN  DUYÊN