“MỪNG TUỔI MẸ” KHÚC HÁT TRI ÂN
Nguyễn Duyên
Trong lịch sử âm nhạc Việt Nam có nhiều bài hát tôn vinh ca ngợi công ơn cha mẹ, rất hay như bài Ơn nghĩa sinh thành của Dương Thiệu Tước, Lòng Mẹ của Y Vân, Bông hồng cài áo của Phạm Thế Mỹ... hay nói lên sự gian khổ hy sinh của người mẹ trong chiến tranh như bài Bà mẹ Gio Linh của Phạm Duy, Tấm áo mẹ và năm xưa của Nguyễn Văn Tý…
Từ lâu, người ta biết nhiều đến nhạc sĩ Trần Long Ẩn với những bài hát khí thế đấu tranh
thời phong trào sinh viên học sinh xuống đường trước năm 1975 như các bài Người mẹ Bàn Cờ, Người cha bến tàu... Sau giải phóng năm 1975 nhạc sĩ để lại dấu ấn với bài Tình đất đỏ miền Đông, tiếp đến là một số bài thịnh hành như Xin làm người hát rong, Đêm thành phố đầy sao, Một đời người một rừng cây...lúc nầy nét đặc thù trong bài hát của ông đa số mang ý nghĩa triết lý nhân sinh...(Như “Ai cũng chọn việc nhẹ nhàng gian khổ sẽ dành phần ai, ai cũng một thời trẻ trai cũng từng nghĩ về đời mình” hay “Cũng đành xin làm người đến sau, để nghe niềm đau phía trước, tình như chiếc môi dịu ngọt, treo hờ hững trên cây hoang đường “....)Rồi mãi đến cuối những
năm thập niên 2000 nhạc sĩ Trần Long Ẩn bất ngờ đã cho ra bài hát mang phong cách khác lạ,
đậm chất dân gian rất tình cảm mượt mà và
được mọi người đón nhận nồng nhiệt đó là bài Mừng
tuổi mẹ. Bài hát rất ý nghĩa, rất cảm động nói về hình tượng người mẹ. Việc tri ân đấng sinh thành là truyền thống
tốt đẹp của dân ta, từ xưa ai
cũng nhớ câu ca dao:
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con
Từ thời thơ ấu khi mới bước chân vào
trường tiểu học, ai mà không thuộc nằm lòng câu ca dao nầy.
Bài hát Mừng tuổi mẹ là một bài
hát nhớ mẹ, thấm đẫm tình mẹ con. Dựa trên câu ca dao xưa ông phát triển thành bài
hát:
“Mẹ già như chuối chín cây
Gió lay mẹ rụng con rày mồ côi”
Ngoài ra còn có một câu ca dao khác lưu truyền trong dân gian cũng nói về mẹ
như:
Mẹ già như chuối ba hương
Như xôi nếp mật như đường mía lau
Nói chung, câu ca dao nào cũng thể hiện tình mẹ cao
cả, hình ảnh người mẹ già tuổi cao sức yếu
chẳng khác nào như ngọn đèn rung rinh trước gió. Trong bài Mừng tuổi mẹ tình cảnh
mẹ già cũng giống như vậy: Mẹ già như chuối chín cây lung lay trước gió không
biết bao giờ rụng? Có thể ra đi bất cứ lúc nào. Đối với dân gian việc mừng tuổi
mẹ trong dịp Tết là hình ảnh rất thiêng liêng tỏ lòng tôn kính tri ân các đấng
sinh thành. Bài hát vô đầu toát lên hình ảnh người mẹ già thân thương mỗi năm mỗi
già theo thời gian: “ Mỗi mùa xuân sang mẹ
tôi già thêm một tuổi, Mỗi mùa xuân sang ngày tôi xa mẹ càng gần”, mẹ tôi
già thêm một tuổi có nghĩa là ngày tôi xa mẹ càng gần, báo hiệu một cuộc chia
xa rất mong manh. Bài hát bố cục gồm ba đoạn với nhịp 2/4 thể hiện trên cung Mi
thứ rất nhẹ nhàng tình cảm, giai điệu mang âm hưởng dân ca Nam Bộ, nhất là nhạc
sĩ khéo dùng những nốt thăng bất thường tạo nét lạ, nghe rất thuận tai, nhạc
cảm tốt như ở đoạn hai (điệp khúc): “Mẹ
già như chuối chín cây, Gió lay mẹ rụng con phải mồ côi, Mồ côi tội lắm ai ơi!
Đói cơm khát nước biết người nào lo, Đói
cơm khát nước biết người nào lo ” (đây cũng là một Mô típ âm nhạc riêng trong
các bài hát của Trần Long Ẩn như: Xin làm
người hát rong; Đêm thành phố đầy sao; Đi qua vùng cỏ non; Mừng tuổi mẹ...)
nghe man mác buồn phảng phất âm điệu của bài Lý chiều chiều và cái kết bài cũng rất ấn tượng từ cung thứ chuyển sang cung trưởng: “ Mỗi mùa xuân về mẹ thêm tuổi mới, Mỗi mùa xuân mới con mừng tuổi mẹ” nghe rất tự nhiên êm ái.
Trong dịp về dự Đại hội Âm nhạc
Thành phố Hồ Chí Minh tháng 7 năm rồi (2020)
tôi có gặp lại nhạc sĩ Trần Long Ẩn và nói chuyện cùng ông, được biết nhạc sĩ sinh năm 1944 quê ở An Nhơn Bình Định, xa quê vào Sài Gòn học Đại
học Văn khoa từ năm 1966, sau đó ông tham gia phong trào Hát cho đồng bào tôi
nghe và hoạt động suốt ở Sài Gòn ít có dịp về quê nên rất nhớ mẹ. Ông nhớ lại ngày
xưa mỗi dịp Tết đến là con cháu về quay quần đến mừng tuổi mẹ rất vui, ấm cúng.
Ông nói từ năm 1971 tôi có về Bình Định thăm gia đình nhưng giấu mẹ vì tôi chuẩn
bị sửa soạn để ra vùng giải phóng, mãi đến 1975 mẹ con mới gặp lại nhau.
Do vậy nên tình nghĩa mẹ con ngày
càng tha thiết đậm đà nên nhạc sĩ nhớ: “Rồi mùa xuân ấy tóc trắng mẹ bay, như gió
như mây bay qua thời gian, Như gió như mây bay qua đời con Ôi! Mẹ của tôi”
một nỗi nhớ da diết nhẹ nhàng nhưng ấn đậm vào lòng người, hình ảnh tóc trắng mẹ
bay bay... cũng là báo hiệu một tuổi già, một đời người mà ai cũng trải qua, nay
mẹ đã mất thì càng nhớ nhiều hơn nữa. Những người trong hoàn cảnh mồ côi nhất
là còn nhỏ thiếu bàn tay bảo bọc của người mẹ thì thật là khổ sở thiếu thốn mọi
bề: “Đói cơm khát nước biết người nào lo”. Qua trận dịch Covid nặng nề chúng ta càng thấy rõ hình ảnh nầy,
hàng ngàn trẻ em phải chịu mồ côi cha mẹ thật đáng thương.
Quê hương là cái gì đó rất thiêng liêng trong mỗi con người và “Quê hương mỗi người chỉ một, như là chỉ một
mẹ thôi!” khi xa quê nỗi nhớ càng day dứt, mỗi dịp Tết lại bùng lên trong
tâm tưởng mỗi người hình bóng người mẹ với làng quê, lũy tre, vườn rau, đàn
gà...những nỗi niềm ấy đã quyện vào để nhạc sĩ cho ra bài hát về người mẹ thật nồng nàn cảm động mà những dịp Tết đến, lễ
Vu Lan mọi người đều hát:
“Mỗi mùa xuân sang, mẹ tôi già thêm một tuổi
Mỗi mùa xuân sang ngày tôi xa mẹ càng gần
Dù biết như thế tôi vẫn phải tin
Tôi vẫn phải tin mẹ đang còn trẻ
Mỗi mùa xuân về mẹ thêm tuổi mới
Mỗi mùa xuân mới con mừng tuổi mẹ”
Với những lời lẽ một mạc chân thành và
giai điệu nhẹ nhàng tình cảm bài
hát Mừng tuổi mẹ đã
đi vào lòng người, được
mọi người yêu thích trong thời gian qua. Đây là một trong những bài hát
hay về mẹ, gây hiệu ứng mạnh trong cộng đồng, sự phổ biến và sức lan tỏa mạnh mẽ
của nó trong nhiều thập kỷ qua đã chứng tỏ được điều đó. Nhiều năm qua đã được các ca sĩ tài
danh trong nước, ngoài
nước trình diễn như Hương Lan, Đan Trường, Thu Hiền, Quang Lê, Phi Nhung, Thùy Dương kể cả cặp ca sĩ nhí Phương Mỹ Chi và Hồ Văn Cường cũng
thể hiện rất thành công bài hát nầy.
Phải nói thêm nhạc sĩ Trần Long Ẩn cũng là người gắn
bó nhiều với Tây Ninh, tuy tuổi đã cao nhưng ông vẫn thường lên đây công tác, đi giao lưu, tập huấn,
sáng tác thực tế… nhạc
sĩ rất có công trong việc phát triển và hình thành Chi hội Nhạc sĩ Việt Nam tỉnh
Tây Ninh. Hiện nay ông là Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Thành
phố Hồ Chí Minh.
Nguyễn Duyên
‘
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét