LY RƯỢU MỪNG - KHÚC HOAN CA ĐẬM
TÌNH DÂN TỘC
Nguyễn Duyên
Những năm còn đi học, năm nào họp bạn hay làm lễ tổng kết thì cũng gần tới
Tết là bọn chúng tôi đều hát vang bài hát Ly rượu mừng. Bài hát đã ra đời trên 60 năm ( từ năm 1952) rất
thịnh hành ở Miền Nam trước 75, được
hát trong và ngoài nước dưới nhiều hình thức trong dịp xuân về, nhưng sau 75 bài
hát bị tạm dừng. Theo
nhà báo Nguyên Minh, nguyên do là việc nhắc tới người lính,
tới từ “đời
lính”, “binh sĩ” mà bài hát này đã không được hát suốt 40 năm? “Chính yếu tố người lính làm bài hát không được hát trở
lại. Người lính là người lính nào?”, ông chia sẻ. Sau nầy người ta mới xác định được Ly rượu mừng sáng tác
khoảng thời gian 1951-1953.Tư liệu cũng cho thấy đó là bài hát viết về người
lính chống Pháp. Và phải chờ trên 40 năm
qua, dựa trên những cơ sở đó, Cục Nghệ
thuật biểu diễn đã cấp phép cho bài hát được lưu hành hồi đầu năm 2016. “Đó là bài hát về người lính chống Pháp. Bài hát cuối
cùng đã được giải oan”. Đây là niềm vui lớn cho
những người yêu nhạc, thể hiện tình dân tộc và
đại đoàn kết, phải nói âm nhạc không biên giới làm cho chúng ta gần lại bên nhau.Trên website cá
nhân, nhà thơ Du Tử Lê từng viết: “Tôi muốn gọi 'Ly Rượu Mừng' là xuân khúc
kinh điển nhất của nền tân nhạc Việt Nam. Tính chất 'kinh điển' hiểu theo nghĩa
không một thành phần nào của xã hội bị bỏ quên. Và, một cách ý thức, tác giả,
đã sắp lại bậc thang giá trị của các thành phần xã hội, với lòng trân trọng,
biết ơn của mình”
Một
điều đặc biệt là trong cả toàn bài “Ly Rượu Mừng,” chỉ có một chữ “Xuân” duy
nhất trong câu đầu: Ngày xuân nâng chén ta chúc nơi nơi...Nếu bỏ chữ “Xuân”
này thì cả toàn bài chỉ hoàn toàn nói về chúc tụng mọi người và đất nước, và
không có một chút xíu gì về Xuân hoặc Tết cả? Thật ra không phải như vậy, nếu
không có chữ Xuân thì mọi người vẫn hiếu là chúc tụng ngày Tết, vì truyền thống
dân tộc là chúc tụng, vui mừng nhau trong dịp đầu năm
Bởi vậy, “Ly Rượu Mừng” luôn được coi là bài hát
tượng trưng cho dịp Xuân về, Tết đến? Chính vì thế mà đời sống âm nhạc của nó
rất dài trên nửa thế kỷ qua. Không phải
ngẫu nhiên mà Đài truyền hình VTV đã được chọn bài
hát nầy để kết
thúc chương trình Giai điệu tự hào tháng 12.2016 đã khiến nhiều người xúc động. PGS.TS Nguyễn Thị Minh Thái nói “Ly rượu mừng
là ly rượu quá xứng đáng để tiễn một năm cũ đi” Và theo tôi nghĩ đây cũng là
một giai điệu rất đáng tự hào!?
Có thể nói đây là một bài hát tiêu biểu cho ngày Tết mà khó có
bài hát nào có thể thay thế được? Nó như một Happy
New year của Việt Nam do tính lịch sử, tính nghệ thuật và sự yêu mến của người
Việt trên khắp thế giới trở thành một
thói quen thông lệ khó bỏ: cứ Tết đến là hát bài nầy từ 6 thập kỉ qua rồi. Tuy
rằng bài hát không nói những chi tiết
quen thuộc ngày Tết như pháo nổ, hoa mai hoa đào nở, bánh kẹo trái cây... nhưng
đánh đúng vào truyền thống đẹp của dân tộc trong dịp Tết là chúc Tết. Ngoài ra,
với điệu nhạc Valse vui tươi, giai điệu trầm bổng, tiết tấu sống động, lời ca
đơn giản, bài hát rất thích hợp với mọi
tầng lớp dễ hát, dễ nhớ nên rất gần gũi
Nhạc sĩ Phạm Đình Chương là một tên tuổi lớn trong nền âm nhạc Việt Nam. Ông
sinh năm
1929 tại Bạch Mai, Hà Nội. Xuất thân trong một gia đình truyền thống âm nhạc,
cha của Phạm Đình Chương là ông Phạm Đình Phụng. Anh em đều là những người tài năng như anh trai Phạm Đình Viêm là ca sĩ Hoài
Trung , chị gái Phạm Thị Quang Thái, tức
ca sĩ Thái Hằng, vợ nhạc sĩ Phạm Duy, và
cô em gái út Phạm Thị Băng Thanh, tức ca sĩ Thái Thanh tất cả là thành viên của Ban hợp ca nổi tiếng Thăng Long. Ông bắt đầu sáng tác vào
năm 1947 khi mới 18 tuổi với ca khúc Ra đi khi trời vừa sáng
Trong thập niên 1950, ông liên tục sáng tác những
ca khúc thành công vang dội như Ly rượu mừng,Thuở ban đầu, Xóm đêm, Đón xuân,Tiếng dân chài, Hội trùng dương… tới thập niên 1960, ông cũng cho ra đời nhiều sáng tác để đời
như Nửa hồn thương đau, Khi cuộc tình đã chết, Người đi qua đời tôi,…
Phần nhiều những nhạc phẩm
của ông thường được xếp vào dòng tiền chiến bởi mang phong cách trữ tình lãng
mạn. Các nhạc phẩm đầu tiên như Ra đi khi trời vừa sáng, Hò leo núi... nét nhạc rất hùng kháng, tươi trẻ.
Nhắc đến Ly rượu
mừng là phải nhắc đến ban hợp ca Thăng Long vì chính ban nầy làm nên
tên tuổi bài hát từ những thập niên 50 và nó thường được hát hợp ca
hay đơn ca có tốp bè phụ họa
Vào đầu bài hát là
lời chúc thân mật: Ngày xuân nâng chén ta
chúc nơi nơi... sau đó là chúc từng đối tượng gần gũi: mừng anh nông phu vui lúa thơm hơi đến người thương gia mang
nhiều niềm vui, mã đáo thành công, lợi tức nhiều…. đến chúc người công nhân ấm
no, thoát đời nghèo khó….Quả là bức tranh sinh động lạc quan cho mọi tầng lớp,
là khúc hoan ca an lạc thái bình :
Bạn hỡi, vang lên
Lời ước thiêng
liêng
Chúc non sông hoà
bình, hoà bình
Ngày máu xương thôi
tuôn rơi
Ngày ấy quê hương
yên vui
Đợi anh về trong chén tình
đầy vơi
Bài hát đã trải dài
trên nửa thế kỷ qua, mỗi khi xuân về đều nghe hát vang mọi nơi trong các sự kiện
trong và ngoài nước, trên các đài truyền hình, trên mạng,trên
các live show, kể cả trong dân chúng hát vang trong họp bạn, vui chơi ngoài
đường phồ, các dịp chúc tụng nhau. Ly rượu mừng đúng là khúc hoan ca của dân
tộc như lời kết bài hát:
Ước mơ hạnh phúc nơi nơi
Hương thanh bình dâng phơi phới
Nguyễn Duyên
Nghe
Ly rượu mừng Ban Thăng Long
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét